ទារុណកម្មផ្លូវចិត្ត និងគន្លឹះនៃការជួយ
ដោយ៖ ភុល សុភារិទ្ធ |
ផ្នែកទី១៖ សេចក្តីផ្តើម
ថ្មីៗនេះ កំដៅនៃជំលោះនៅតាមបណ្តោយព្រំដែនខ្មែរថៃហាក់ដូចជាកើនឡើងវិញ ជាពិសេសនៅភូមិភូមិព្រៃចាន់។ ក្រុមយោធា និងក្រុមជ្រុលនិយមថៃ បានប្រើប្រាស់នូវសំលេងខ្មោច និងរូបភាពដើម្បីធ្វើការបន្លាចបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋឱ្យធ្វើការចាកចេញពីផ្ទះរបស់ខ្លួន។
ទង្វើបែបនេះ តាក់ទិចមួយផ្សេងទៀតប្រើប្រាស់ដើម្បីចង់យកជ័យជំនះមកលើប្រទេសកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែទង្វើបែបនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាការធ្វើទារុណកម្មផ្លូវចិត្តមកលើប្រជាជនកម្ពុជាយើង។
តើទារុណកម្មផ្លូវចិត្តមានន័យយ៉ាងដូចម្តេច ហើយតើយើងអាចធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីជួយឱ្យស្ថានភាពផ្លូវចិត្តរបស់បងប្អូនខ្មែរយើងបានល្អប្រសើរមកវិញបាន?
ផ្នែកទី២៖ តើទារុណកម្មផ្លូវចិត្តជាអ្វី?
យោងតាមទៅតាមអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រឆាំងនឹងការធ្វើទារុណកម្ម ឆ្នាំ1984 បានធ្វើការរៀបរាប់ថា “ការធ្វើទារុណកម្ម” ត្រូវបានគេកំណត់ថាជាអំពើទាំងឡាយណា ដែលបង្កការឈឺចាប់ ឬខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ មិនថាការឈឺចាប់នោះកើតឡើងលើរូបរាងកាយ ឬផ្លូវចិត្តនោះទេ។ ហើយអំពើទាំងអស់នោះ ត្រូវបានធ្វើដោយចេតនាទៅលើបុគ្គលណាម្នាក់ក្នុងគោលបំណង ដូចជាការទទួលបានព័ត៌មាន ឬការសារភាពពីគាត់ (ឬក៏បុគ្គលម្នាក់ផ្សេងទៀត)។
ចេតនានៃទង្វើមួយនេះ ក៏ត្រូវបានរាប់ផងដែរក្នុងករណីដែលធ្វើការដាក់ពិន័យទៅលើ បុគ្គលម្នាក់ ដោយសារតែសកម្មភាព ឬមានការសង្ស័យថាគាត់ (ជនទី៣) បានប្រព្រឹត្ត ឬឃុបឃិតផ្សំគំនិតជាមួយគ្នា(General Assembly resolution 39/46, 1984)។
ធាតុសំខាន់ៗនៃទារុណកម្ម
តាមនិយមន័យមួយនេះ ទារុណកម្មមានធាតុសំខាន់ៗចំនួនបី រួមមានការបង្កការខូចខាតដោយចេតនា, ធ្ងន់ធ្ងរ និងគោលបំណងជាក់លាក់មួយ។ គោលបំណងជាក់លាក់នោះ មានដូចជាធ្វើការដាក់ទណ្ឌកម្ម ការបំភិតបំភ័យ ការបង្ខិតបង្ខំ ឬការទាញយកព័ត៌មាន។
ការធ្វើទារុណកម្មទាំងផ្លូវចិត្ត និងផ្លូវកាយត្រូវបានហាមឃាត់ជាដាច់ខាត ដោយមិនមានករណីលើកលែងណាមួយឡើង បើទោះបីជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពសង្រ្គាម ស្ថានភាពគ្រាអាសន្ន ឬការគំរាមកំហែងសន្តិសុខជាតិក៏ដោយ។ គ្មានកាលៈទេសៈពិសេសណា ដែលអនុញ្ញាតិឱ្យមានការធ្វើទារុណកម្មនោះទេ បើទោះជាមានការបញ្ជាពីថ្នាក់លើក៏ដោយ ក៏ទង្វើនេះមិនអាចយកមកជាលេសដើម្បីដោះសារបានដែរ។
ផលវិបាកទទួលបានពីការធ្វើទារុណកម្មផ្លូវចិត្ត គឺមិនត្រឹមតែកើតមានឡើងភ្លាមៗនោះទេ ជារឿយៗវាបណ្តាលឱ្យមានបញ្ហាសុខភាពផ្លូវចិត្តរយៈពេលវែង ការផ្លាស់ប្តូរផ្នែកសរីរៈរបស់មនុស្ស ហើយផលរំខានមួយនេះ ក៏សូម្បីតែអាចបង្កជាការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តបន្តដល់ជំនាន់ក្រោយៗទៀតផងដែរ។
- ការប៉ះពាល់សុខភាពផ្លូវចិត្ត៖ អាចបង្កជាជំងឺបាក់ស្បាត (PTSD) ជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងជំងឺការថប់បារម្ភជាដើម (De la Rie et al., 2018)።
- ការប៉ះពាល់សុខភាពរាងកាយ៖ អាចមានការចុះខ្សោយការចងចាំយ៉ាងខ្លាំង និងមានការឈឺចុកចាប់រ៉ាំរ៉ៃផងដែរ (Rizkalla et al., 2024)។
- ការប៉ះពាល់ទំនាក់ទំនងសង្គម៖ អ្នកខ្លះអាចមានបញ្ហាក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយអ្នកដទៃ ដកខ្លួននៅតែឯងឯកោ និងមិនចង់ធ្វើអ្វីទាំងអស់ (Antelo et al., 2021)።
សូមគូសបញ្ជាក់ ការទទួលរងការធ្វើទារុណកម្មផ្លូវចិត្ត ត្រូវការជាបន្ទាន់សម្រាប់ការថែទាំអ្នកទាំងអស់នោះ ដោយធ្វើការថែទាំសម្រាប់អ្នកទទួលរងការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ត។
ផ្នែកទី៣៖ ជំហានជាក់ស្តែងដែលអាចធ្វើបាន
ខាងក្រោមនេះជាវិធីសាស្រ្តងាយៗ ៥យ៉ាងសម្រាប់ថែទាំសុខភាពផ្លូវចិត្ត ផ្ទាល់ខ្លួន ដែលលោកអ្នកអាចធ្វើបាន៖
នៅពេលលោកអ្នកទទួលអារម្មណ៍មិនល្អ សូមទុកពេលសម្រាប់ខ្លួនឯងបន្តិច ហើយផ្តោតអារម្មណ៍ទៅលើអ្វីដែលកើតមាននៅជុំវិញខ្លួនរបស់លោកអ្នក។ ចាប់ផ្តើមធ្វើការដកដង្ហើមមួយយឺតៗ ម្តង ពីរដង បីដង...។ ហើយសម្គាល់ពីជើងរបស់លោកអ្នក ដែលកំពុងនៅជាប់នឹងដី។ សម្គាល់អ្វីៗ ដែលលោកអ្នកអាចមើលឃើញ បានស្តាប់ឮ និងបានប៉ះស្ទាប។ តើលោកអ្នកចាប់អារម្មណ៍ឃើញអ្វីខ្លះពេលក្រលេកមើលយឺតៗជុំវិញខ្លួន របស់លោកអ្នក? ការប្រើប្រាស់លំហាត់មួយនេះ នឹងផ្តល់នូវជាមូលដ្ឋានជួយឱ្យលោកអ្នកមានអារម្មណ៍ថាមានសុវត្ថិភាពម្តងទៀត នៅពេលដែលលោកអ្នកអារម្មណ៍សន្ធប់លើសលប់ខ្លាំងពេក។
នៅក្នុងអំឡុងពេលស្ថានភាពតានតឹងចិត្តបែបនេះ សូមលោកអ្នកនិយាយថា “ឈប់” ហើយកត់សម្គាល់ពីអារម្មណ៍ដែលមានក្នុងខ្លួនរបស់លោកអ្នក។
"ខ្ញុំកត់សំគាល់ថា ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ព្រួយបារម្ភ" ឬ "ខ្ញុំកត់សំគាល់ថា ខ្ញុំមានអារម្មណ៍អស់សង្ឃឹម និងសោកសៅ" ។
បន្ទាប់មកទៀត ទាយអារម្មណ៍របស់ខ្លួន យឺតៗត្រឡប់មកវិញ ហើយផ្តោតអារម្មណ៍ទៅលើអ្វីដែលលោកអ្នកកំពុងធ្វើតែនាពេលឥឡូវនេះ។
ការធ្វើសកម្មភាពប្រកបដោយក្តីសប្បុរស ឬសកម្មភាពប្រកបដោយភាពក្លាហាន អាចមានន័យខ្លាំងក្នុងគ្រាមិនប្រាកដប្រជា។ សកម្មភាពទាំងអស់នោះអាចជា៖
- សាកសួរសុខទុក្ខអ្នកនៅជិតៗខ្លួន
- អោបក្មេងថ្មមៗ ហើយប្រាប់គាត់ថា “មិនអីទេប៉ា ឬ ខ្ញុំនៅជិតកូន”?
- បង្កបរិយាកាសរីករាយ ដូចជាច្រៀងកំសាន្ត
- ជួយចុះយកទឹកទៅជូនដល់មនុស្សចាស់ជាដើម
លោកអ្នកប្រហែលជាមិនអាចគ្រប់គ្រងព្រឹត្តិការណ៍ទាំងអស់នេះបាននោះទេ ប៉ុន្តែលោកអ្នកតែងតែមានលទ្ធភាពក្នុងការរជ្រើសរើសយករបៀបក្នុងការឆ្លើយតបនឹងស្ថានភាពបែបនេះបាន។
លោកអ្នកសាកល្បង និយាយទៅកាន់ខ្លួនឯង តាមរបៀបមួយដែលលោកអ្នកចង់និយាយទៅកាន់មិត្តភ័ក្តិ ឬនរណាម្នាក់ដែលលោកអ្នកយកចិត្តទុកដាក់។ លោកអ្នកអាចសាកល្បងនិយាយទៅកាន់ខ្លួនឯងថា “បាទ! អ្នកពិតជារឹងមាំណាស់ ដែលអាចតស៊ូបានរហូតមកដល់ពេលនេះ” ឬនិយាយថា “ខ្ញុំជាមនុស្សល្អ ព្រះនឹងជួយខ្ញុំ” ឬក៏អាចថា “ខ្ញុំ មិនបានបៀតបៀនធ្វើបាបអ្នកណាទេ អំពើបាបអ្នកណាធ្វើអ្នកនោះនឹងទទួលដោយខ្លួនឯង”។ ការមើលថែរក្សាទាំសុខុមាលភាពផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកអ្នក នឹងផ្តល់កម្លាំងដល់លោកអ្នកបន្ថែម ហើយលោកអ្នកនឹងមានកំលាំងពលំក្នុងការមើលថែទាំអ្នកដទៃ បានកាន់តែច្រើនថែមទៀត។
ដោយសារក្នុងស្ថានភាពលំបាកបែបនេះ លោកអ្នកអាចមានអារម្មណ៍មិនល្អ ដូចជាការភ័យខ្លាច ឬភាពសោកសៅលេចឡើងមកជាច្រើន។ ជំនួសព្យាយាមទប់អារម្មណ៍ទាំងនោះ សូមលោកអ្នកអនុញ្ញាតិឱ្យអារម្មណ៍ទាំងអស់នោះ បានឆ្លងកាត់ក្នុងខ្លួនរបស់លោកអ្នក ដូចជាពពករសាត់នៅលើមេឃអញ្ចឹងដែរ។ អារម្មណ៍ទាំងអស់នោះ នឹងកន្លងហួសទៅ! ការដែលយើងអនុញ្ញាតឱ្យ មានការសម្គាល់ពីអារម្មណ៍ផ្សេងៗរបស់យើង នោះជាការជួយលោកអ្នកឱ្យជាសះស្បើយ និងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយរឿងរ៉ាវសំខាន់ដែលកើតមាន។
សម្រាប់អត្ថបទបន្ថែមសូមចូលទៅកាន់៖ Doing What Matters in Times of Stress: An Illustrated Guide
កំណត់សម្គាល់សំខាន់
ការព្យាបាលផ្លូវចិត្តគឺត្រូវការពេលវេលា។ សូមអនុវត្តដោយការអត់ធ្មត់! ប្រសិនបើស្ថានភាពអារម្មណ៍របស់លោកអ្នកមានការលំបាកខ្លាំង ការស្វែងរកជំនួយពីអ្នកជំនាញឯកទេសសុខភាពផ្លូវចិត្តគឺជារឿងសំខាន់ណាស់។ វាជាទង្វើប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវចំពោះសុខភាពផ្លូវចិត្តរបស់ខ្លួនឯង។
ផ្នែកទី៤៖ សេចក្តីសន្និដ្ឋាន
សូមចងចាំថា ការព្យាបាលរបួសផ្លូវចិត្តគឺជា "ដំណើរមួយ" ហើយដំណើរមួយនេះ មិនមែនជា "ការប្រណាំងប្រជែង" គ្នាដើម្បីឱ្យឆាប់ទៅដល់គោលដៅនោះទេ។ ដរាបណាលោកអ្នកនៅតែបន្តដើរឈានឆ្លោះទៅមុខបន្តទៀត បើទោះបីជាត្រូវដើរមួយជំហានម្តងៗក៏ដោយ ក៏ន័យថាលោកអ្នកកំពុងតែខិតទៅជិតការសះស្បើយឡើងវិញហើយ។
ជំហានតូចៗ ដែលលោកអ្នកបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃនេះ គឺជាគ្រឹះសម្រាប់ជីវិតថ្មីដែលពោរពេញដោយសន្តិភាពក្នុងចិត្តនៅថ្ងៃស្អែក។ លោកអ្នកសាកសមទទួលបាននូវជីវិតមួយ ដែលស្លាកស្នាមពីអតីតកាល មិនបន្តធ្វើឱ្យលោកអ្នកឈឺចាប់បន្តទៅទៀត។
Comments
Post a Comment