សេចក្តីផ្តើម
ដោយសារតែមានជម្លោះប្រដាប់អាវុធនៅតាមបណ្តោយព្រំដែនខ្មែរថៃ មានជនភៀសសឹករាប់ម៉ឺននាក់។ នៅពេលដែលស្ថានការណ៍ដ៏លំបាកនេះក្នុងប្រទេសយើងកំពុងតែជួបបញ្ហា ប្រទេសជាតិត្រូវការយើងគ្រប់គ្នាក្នុងការជួយដោះស្រាយតាមលទ្ធភាពរៀងៗខ្លួន។
លោកអ្នកប្រហែលជាបានឃើញមនុស្សខ្លះ ឬក៏ខ្លួនឯងមានអាការៈ ដូចជាមាន អារម្មណ៍ខ្វល់ខ្វាយ បេះដូងលោតញាប់ខុសធម្មតា ឬពេលខ្លះមិនអាចគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងបាន។ នៅក្នុងស្ថានភាពគ្រាលំបាកបែបនេះ នេះគឺជារឿងធម្មតានោះទេ។ ជំនាញក្នុងគេហទំព័រនេះហៅថា “ការសង្រ្គោះផ្លូវចិត្តបឋម” នឹងបង្ហាញពីជំហានងាយៗមួយចំនួនដែលអាចជួយឲ្យអ្នកមានអារម្មណ៍ស្ងប់មកវិញ និងជួយអ្នកដទៃ។
ចំណុចគួរកត់សម្គាល់
ជាទូទៅមនុស្សយើងតែងតែមានអាការៈដូចៗគ្នាទាំងអស់។ មានអ្នកខ្លះអាចមានអាការៈនេះរហូតដល់ ២១ថ្ងៃក៏មាន ដែលនេះជាដំណើរការជាធម្មជាតិ បន្ទាប់ពីជួបហេតុការណ៍ន្ធត់រួចហើយ (American Psychiatric Association, 2013)។
តើអ្វីទៅជាការសង្គ្រោះផ្លូវចិត្តបឋម (PFA)?
ការសង្គ្រោះផ្លូវចិត្តបឋម (Psychological First Aid - PFA) គឺជាការជួយឱ្យស្ថានភាពផ្លូវចិត្តរបស់មនុស្សកំពុងជួបស្ថានភាពវិបត្តិឱ្យល្អប្រសើរមកវិញ។ នេះជាវិធីសាស្រ្តមួយដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែអាចធ្វើបាន ដើម្បីជួយឱ្យអ្នកកំពុងមានស្ថានភាពផ្លូវចិត្តមិននឹងនរ ឱ្យមានអារម្មណ៍ល្អប្រសើរត្រលប់មកវិញ។ វាជាការផ្តល់កម្លាំងចិត្តដល់គ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងគ្រាលំបាក។
គោលការណ៍ស្នូលគឺផ្តោតលើការបង្កើតបរិយាកាសមួយដែលប្រកបដោយ សុវត្ថិភាពផ្លូវកាយ (ការធានាថាបុគ្គលនោះនៅឆ្ងាយពីគ្រោះថ្នាក់) និង សុវត្ថិភាពផ្លូវចិត្ត (ការធ្វើឱ្យពួកគេមានអារម្មណ៍ស្ងប់ និងទទួលបានការគាំទ្រ)។ ជំហានដំបូង និងសំខាន់បំផុតនោះ គឺការធានាសុវត្ថិភាពនេះឯង។ មុននឹងធ្វើអ្វីៗទាំងអស់ យើងត្រូវសួរខ្លួនឯងថា «តើកន្លែងនេះមានសុវត្ថិភាពមែនទេ?» ព្រោះការជួយនរណាម្នាក់ឱ្យមានសុវត្ថិភាពជាមុនសិន គឺជាអាទិភាពចម្បង។
វិធីសាស្ត្រមួយនេះត្រូវបានទទួលស្គាល់ថាមានប្រសិទ្ធភាពដោយអង្គការធំៗជាច្រើនដូចជា អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO), កាកបាទក្រហមកម្ពុជា, ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និង ក្រសួងសុខាភិបាល។
ជំហានទាំង ៣ នៃការសង្គ្រោះផ្លូវចិត្តបឋម
ជំហានទី១៖ ពិនិត្យមើល (LOOK)
ជំហានដំបូង និងសំខាន់បំផុតនោះគឺ ការធានាឱ្យ បានថាទាំងលោកអ្នក និងអ្នកដែលត្រូវការជំនួយមានសុវត្ថិភាពទាំងរាងកាយ និងផ្លូវចិត្ត។ លោកអ្នកសាកល្បងសួរខ្លួនឯង ជាមុនសិនថា «តើកន្លែងកំពុងនៅនេះពិតជាមានសុវត្ថិភាពមែនទេ?» អ្វីដែលត្រូវធ្វើមុនគេ នៅពេលមនុស្សម្នាក់កំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពគ្រោះថ្នាក់ នោះគឺជួយពួកគេឱ្យមានសុវត្ថិភាពជាមុនសិន។
សូមកុំធ្វើការបង្ខំ
កុំព្យាយាមជជីកសួរនាំអ្នកមានបញ្ហាឱ្យនិយាយចេញមកក្រៅឱ្យសោះ, លើកលែងតែគាត់ចង់និយាយវាចេញមកក្រៅដោយខ្លួនឯង។
ក្បែរដោយស្ងៀមស្ងាត់
មានពេលខ្លះ, ការគ្រាន់តែនៅក្បែរដោយស្ងៀមស្ងាត់ គឺជាការគាំទ្រដ៏ល្អបំផុត។ វាជួយឱ្យគាត់មានអារម្មណ៍មិនឯកោ និងទទួលបានអារម្មណ៍សុវត្ថិភាពត្រលប់មកវិញ។
គោលដៅចម្បង
គឺធ្វើការកាត់បន្ថយភាពច្របូកច្របល់នៅជុំវិញខ្លួនគាត់ ដើម្បីឱ្យគាត់អាចចាប់ផ្តើមមានភាពម្ចាស់ការគ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍ខ្លួនឯងបានខ្លះមកវិញ។
ជំហានទី២៖ ស្តាប់ (LISTEN)
ការស្តាប់នៅទីនេះ មិនមែនមានន័យត្រឹមតែប្រើត្រចៀកដើម្បីស្តាប់ឮសំលេងនោះទេ តែជាការយកចិត្តទុកដាក់ស្តាប់នូវអ្វីដែលពួកគាត់ចង់ចែករំលែក ទាំង ភាសាកាយវិការ និង ពាក្យសម្តី ដោយមិនមានការកាត់សេចក្តី ឬប្រញាប់ប្រញាល់ធ្វើការផ្តល់ដំបូន្មាននោះឡើយ។
អ្វីដែលអ្នកអាចនិយាយ
អ្នកអាចនិយាយថា «ខ្ញុំនៅទីនេះ នៅក្បែរអ្នក» ឬ «មិនអីទេ តាមសម្រួលចុះ»។
បច្ចេកទេសដកដង្ហើម
«តោះ! យើងសាកល្បងដកដង្ហើមជាមួយគ្នា! ស្រូបដង្ហើមចូលឱ្យវែងតាមអាចធ្វើទៅបាន... (ទប់បន្តិចអាចពី ១ ទៅ ៥វិនាទី) ... រួចបញ្ចេញដង្ហើមចេញមកវិញយឺតៗមួយៗ...»។
ជួយកុមារ
សម្រាប់ក្មេងៗ ការលេង ឬការគូររូប អាចជាវិធីដ៏ល្អមួយសម្រាប់ឱ្យពួកគេអាចធ្វើការបញ្ចេញអារម្មណ៍មកខាងក្រៅដោយមិនចាំបាច់ប្រើពាក្យសំដី។ ដូចនេះមនុស្សធំ សូមអនុញ្ញាតិឱ្យក្មេងៗគាត់បានលេងផង។
ជំហានទី៣៖ ជួយភ្ជាប់ (LINK)
"ការសង្គ្រោះផ្លូវចិត្តបឋម គឺប្រៀបបីបានដូចជាស្ពានមួយអញ្ចឹង ក្នុងការភ្ជាប់រវាងនឹង អ្នកមានបញ្ហាទៅកាន់គោលដៅចុងក្រោយ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា។"
ជួយភ្ជាប់អ្នកមានបញ្ហាទៅកាន់បណ្តាញគាំទ្រផ្សេងៗ ដូចជា គ្រួសារ មិត្តភក្តិ ឬអ្នកដឹកនាំក្នុងសហគមន៍។ ការមានអារម្មណ៍ថាខ្លួនជាចំណែកមួយនៃសហគមន៍ គឺជាប្រភពកម្លាំងចិត្តដ៏មហាសាល។
ផ្តល់ព័ត៌មានពិត
ផ្តល់ព័ត៌មានដែលត្រឹមត្រូវ និងអាចទុកចិត្តបានពីប្រភពផ្លូវការ នឹងជួយឱ្យបន្ថយនូវអារម្មណ៍ភ័យខ្លាចដែលបណ្តាលមកពីពាក្យចចាមអារ៉ាម។
ពេលណាត្រូវបញ្ជូនបន្ត
បើអ្នកសម្គាល់ឃើញថាគាត់មានភាពតានតឹងធ្ងន់ធ្ងរ សូមកុំស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការជួយពួកគាត់ឲ្យបានជួបជាមួយអ្នកជំនាញ ដូចជាបុគ្គលិកសុខាភិបាល។
សេចក្តីសន្និដ្ឋាន
រំលឹកឡើងវិញនូវជំហានទាំងបី៖
ទីមួយ៖ បង្កើតសុវត្ថិភាព
ទីពីរ៖ ធ្វើឲ្យចិត្តស្ងប់ & ស្តាប់
ទីបី៖ ជួយភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង
"ការសង្គ្រោះផ្លូវចិត្តបឋមជាសកម្មភាពក្នុងការជួយឱ្យមានការជាសះស្បើយឡើងវិញ នូវការឈឺចាប់ពីខាងក្នុងរបស់ពួកគាត់កាន់តែឆាប់រហ័ស។"
សូមចងចាំថា! អ្នកមិនចាំបាច់ជាអ្នកជំនាញដើម្បីអាចជួយអ្នកដទៃបាននោះទេ។ សកម្មភាពដ៏តូចៗប្រកបដោយក្តីមេត្តារបស់អ្នក អាចក្លាយជាពន្លឺដ៏ធំធេងសម្រាប់នរណាម្នាក់ដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងភាពងងឹត។
ខ្ញុំសូមបួងសួងឱ្យលោកអ្នកទាំងអស់គ្នាមានសុខសុវត្ថិភាព។
ឯកសារយោង
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. American psychiatric association.
- WHO. (2011). Psychological first aid: Guide for field workers. World Health Organization.
- WHO. (2022). Helping distressed students: Psychological First Aid (PFA) in Cambodian Schools. World Health Organization. Read more
Comments
Post a Comment