តើពហុបញ្ញាជាអ្វី?
ស្វែងយល់ពីភាពឆ្លាតវៃទាំង ៨ ប្រភេទ ដែលអាចផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈរបស់លោកអ្នកចំពោះទេពកោសល្យរបស់មនុស្ស
ដោយ៖ ភុល សុភារិទ្ធ | ថ្ងៃទី២៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥
១. ប្រវត្តិសង្ខេប
ទ្រឹស្ដីទាក់ទងនឹងពហុភាពឆ្លាតវៃ (Multiple Intelligences) ត្រូវបានបង្កើតដោយអ្នកចិត្តសាស្រ្តនៅសាកលវិទ្យាល័យ Harvard លោក Howard Gardner ដែលមានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើប្រព័ន្ធទំនើបក្នុងរយៈពេលមួយសតវត្សចុងក្រោយនេះ។ គាត់បានសរសេរសៀវភៅដ៏ល្បីល្បាញមួយនៅក្នុងឆ្នាំ 1983 ដែលមានចំណងជើងថា "Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences" ដែលធ្វើការជំទាស់នូវមូលដ្ឋាននៃការយល់ជាលក្ខណៈប្រពៃណីថាមនុស្សយើងមានភាពវៃឆ្លាត ដោយផ្តោតតែលើការវាស់វែងផ្នែកពុទ្ធិ (ចំណេះដឹង) ប៉ុណ្ណោះ។ ទ្រឹស្តីមួយនេះបានកើតចេញពីការងាររបស់ Gardner ក្នុងគម្រោង Harvard's Project Zero ដែលជាគំនិតផ្តួចផ្តើមស្រាវជ្រាវ ដោយផ្តោតលើការពុទ្ធិ និងការច្នៃប្រឌិតរបស់មនុស្ស (Elena, & Suzana, 2016)។
Gardner បានលើកឡើងថា ភាពវៃឆ្លាតមិនមែនសង់ឡើងជាលក្ខណៈឯកតានោះទេ ប៉ុន្តែកើតមានឡើងក្នុងទម្រង់ផ្សេងៗគ្នា ដែលប្រើប្រាស់សមត្ថភាពដោយមានលក្ខណៈឯករាជ្យ (Eisner, 2022)។ អ្វីដែលគាត់យល់ឃើញគឺថាភាពវៃឆ្លាតរបស់មនុស្ស គួរតែត្រូវបានបែងចែកទៅជាទម្រង់ផ្សេងៗពីគ្នា ហើយមិនត្រូវបានគ្របដណ្ដប់តែលើសមត្ថភាពណាមួយដាច់ខាតដូចជា IQ នោះទេ។ ទ្រឹស្តីមួយនេះ បានធ្វើការផ្លាស់ប្តូរពីទស្សនៈជាលក្ខណៈប្រពៃណីថា បញ្ញារបស់មនុស្សយើងមានតែផ្នែកសមហេតុសមផល និងការប្រើប្រាស់ភាសាប៉ុណ្ណោះ។ គាត់ ធ្វើការទទួលស្គាល់ថា មានចំណេះដឹង និងទេពកោសល្យជាច្រើនទៀត ដែលជួយឱ្យជីវិតមនុស្ស រស់នៅក្នុងពិភពលោកនេះ។
២. អ្វីទៅជា IQ ឬ បញ្ញា?
អស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ ប្រព័ន្ធអប់រំ និងសង្គមយើងបានឲ្យតម្លៃយ៉ាងខ្លាំងទៅលើការដាក់ពិន្ទុលើ IQ ហើយមកពីពាក្យពេញថា “Intelligence Quotient”។ IQ គឺជារង្វាស់មួយរចនាឡើង ដើម្បីវាយតម្លៃសមត្ថភាពពុទ្ធិ ឬ ចំណេះដឹងរបស់មនុស្ស ដោយផ្តោតជាចម្បងលើការវិភាគវែកញែក ការដោះស្រាយបញ្ហា និងការគិតអរូបី (Christie, 2005)។ ការដាក់ពិន្ទុ IQ នេះទទួលបានមកពីការធ្វើតេស្ត ដែលមានស្តង់ដាជាក់លាក់មួយ ដើម្បីវាយតម្លៃភាពឆ្លាតវៃរបស់មនុស្ស។ ការវាយតម្លៃនេះផ្តោតទៅលើ សមត្ថភាពពីរផ្នែកធំៗរបស់មនុស្សយើង គឺភាពវាងវៃផ្នែកភាសា និងភាពវាងវៃខាងផ្នែកការគិតបែបតក្កវិទ្យា (សមហេតុផល) និងគណិតវិទ្យា។ ជាការពិតណាស់ IQ ឬ "ផលធៀបបញ្ញា" គឺពិតជាសំខាន់ ព្រោះថា ក្មេងដែលមាន IQ ខ្ពស់ ច្រើនតែរៀនសូត្របានឆាប់រហ័សនៅក្នុងសាលា ដែលនេះហើយជាអត្ថប្រយោជន៍មួយក្នុងការប្រកួតប្រជែងសមត្ថភាពរបស់ក្មេង។
៣. ស្វែងយល់ពី “ពហុបញ្ញា” ទាំង ៨ ប្រភេទ
ទ្រឹស្តីពហុបញ្ញា (Theory of Multiple Intelligences) បានត្រូវលើកឡើងមកនិយាយ ដោយលោក ហូវ៉ាដ ហ្កាដណ័រ (Howard Gardner) ជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកចិត្តសាស្រ្តនៅសាកលវិទ្យាល័យហាវើដ ដែលទ្រឹស្តីមួយនេះ បានធ្វើការផ្លាស់ប្តូរការគិតរបស់មនុស្សយើង ដោយភាពឆ្លាតវៃរបស់មនុស្សមិនមែនមានតែមួយបែប (IQ) នោះទេ ប៉ុន្តែលោកបានធ្វើការអះអាងថា មនុស្សយើងម្នាក់ៗ មានបញ្ញាយ៉ាងតិច ៨ ប្រភេទផ្សេងៗពីគ្នា។ មនុស្សម្នាក់ៗអាចមានបញ្ញាណាមួយខ្លាំងជាងបញ្ញាផ្សេងទៀត។ នៅពេលលោកអ្នកយល់ពីចំណុចនេះ នោះវានឹងជួយឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរសំណួរថា "កូនខ្ញុំឆ្លាតប៉ុណ្ណា?" ទៅជាសំណួរមួយថ្មីវិញថា "តើកូនខ្ញុំឆ្លាតផ្នែកខាងអ្វីទៅ?"។ បញ្ញាទាំង ៨ ប្រភេទនេះរួមមាន (Gardner, 2011)៖
គន្លឹះសម្រាប់មាតាបិតា
ស្វែងយល់ និងបណ្ដុះទេពកោសល្យពីកំណើតរបស់កូនៗ
សង្កេតមើលកូន
ចំណាយពេលលេងជាមួយពួកគេ ដើម្បីដឹងថាសកម្មភាពអ្វីដែលពួកគេស្រលាញ់ និងផ្ចង់អារម្មណ៍បានល្អបំផុត។
ផ្តល់ឱកាសឲ្យសាកល្បង
នាំកូនៗឲ្យចូលរួមសកម្មភាពថ្មីៗ ដូចជាតន្ត្រី កីឡា ឬបោះជំរុំ ដើម្បីឲ្យពួកគេស្វែងរកចំណូលចិត្តពិតប្រាកដ។
រៀនសូត្រពីជីវិតប្រចាំថ្ងៃ
បង្វែរសកម្មភាពធម្មតាៗ ដូចជាការទៅផ្សារ ទៅជាមេរៀនដ៏រីករាយ (រាប់លុយ, ជ្រើសរើសបន្លែ)។
៥. សរុបសេចក្តី
លើសពី IQ គឺសក្តានុពលពេញលេញ
ការអភិវឌ្ឍន៍របស់កុមារមិនត្រូវបានកំណត់ ចំពោះពិន្ទុ IQ នោះទេ។ កុមារគ្រប់រូបមានភាពវៃឆ្លាតរៀងៗខ្លួន ដែលលេចធ្លោរ។ ការផ្តោតទៅលើទេពកោសល្យពីកំណើតរបស់ពួកគេគឺដូចជាផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវផែនទីបង្ហាញផ្លូវមួយដើម្បីស្វែងរកសក្តានុពលពេញលេញរបស់ពួកគេ សម្រេចបានជោគជ័យក្នុងអាជីព ហើយសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត នឹងធ្វើឱ្យជីវិតរស់នៅពោរពេញដោយសុភមង្គល។
ត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ពិភពលោកថ្មី
នៅក្នុងពិភពលោក មានការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងឆាប់រហ័សនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ភាពជោគជ័យមិនត្រូវបានវាស់ដោយគ្រាន់តែទន្ទេញចាំនោះទេ ប៉ុន្តែដោយសារសមត្ថភាពក្នុងការគិតប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត ដោះស្រាយបញ្ហា និងធ្វើការជាមួយអ្នកដទៃ។ ភាពខ្លាំងរបស់មនុស្សម្នាក់ៗមានខុសគ្នា ហើយគួរតែមានការដុសខាតនូវអ្វីដែលខ្លួនឯងពូកែជាជាង អ្វីដែលគ្រាន់តែធ្វើតាមអ្នកដទៃ
Comments
Post a Comment